نهضت سوادآموزی در جنگ نرم!

عصر حاضر را عصر اطلاعات و ارتباطات نامیده‌اند،رسانه‌های مختلف در اقصی نقاط جهان حضور فراگیر و گسترده‌ای دارند به طوریکه مردمان دنیای جدید در دهه‌های اخیر با پدیده فراگیرشدن رسانه‌های جمعی و پیشرفت تکنولوژی‌های جدید ارتباطی در جامعه مواجه شده‌اند.

رسانه‌ها با ایجاد تحول در باورها،ارزش‌ها،اعتقادات،تصاویر، ادراکات و ذهنیات جامعه زمینه را برای اقناع و پذیرش مفاهیم مختلفی فراهم کرده‌اند که در نتیجه پیام‌ها،اخبار و اطلاعات اهمیت خاص پیدا می‌کنند.

به همین دلیل استفاده از رسانه‌های ارتباط جمعی به شکل گسترده نقش رسانه‌ها را در عرصه‌های مختلف برجسته می‌سازد و از این رو می‌توان گفت امروز دیگر قدرت نظامی تنها قدرت یگانه، قاهره و شایع نیست بلکه بحث بر سر قدرت اندیشه‌ها و ارتباطات است.

از این رو سواد ارتباطی و رسانه‌ای یک نوع تکنیک علمی و مهارت ویژه است که در عصر حاضر از مهم ترین آموزش‌ها و مهارت‌ها در جهان تلقی می‌شود و به افراد این توانایی را می‌دهد تا تحلیل مناسبی از محتوای منتشر شده در انواع شبکه‌های ارتباطی داشته باشند.

اگر تا قبل از فضای حاضر، سواد محدود به توانایی خواندن و نوشتن بود، امروز مفهومی فراتر، گسترده‌تر و پیچیده‌تر پیدا کرده است و در رویارویی با دنیای ارتباطات و از دیگر سو جنگ نرم، ما به روشن شدن هر مفهوم برای درک صحیح آن  نیاز داریم.

وقتی صحبت از سواد در این عرصه می‌شود یعنی مخاطب در برابر رسانه و پیام منفعل نباشد و بتواند هوشمندانه و فعالانه نسبت به  کنش و واکنش‌های پیش رو آن هم مبتنی بر آگاهی و بینش مشخص  عمل کند.

بر این مبنا ضرورت دارد در این زمینه سوادآموزی رسانه ای در قالب یک نهضت وسیع و همگانی برای تمام بخش‌ها و گروه‌های سنتی به شکل گسترده و پیوسته  فعال شود تا مردم به شهروندانی پیچیده، یعنی شهروندانی آگاه و با ظرفیت‌های مورد نیاز جامعه امروز تبدیل شوند و از جایگاه مصرف کنندگانی پیچیده و روزمره فاصله بگیرند.

وقتی صحبت از نهضت سواد رسانه‌ای در جنگ نرم و شناختی به میان می آید یعنی باید در سرفصل اول برنامه‌های فرهنگی و هنری امروز کشور این اصل مورد توجه قرار گیرد و در قالب مدل های اجرایی مداوم و اثربخش گروه های سنی مختلف را با فاصله گرفتن از موازی کاری و حرکت در قالب مدیریت یکپارچه تحت پوشش قرار دهد.

چراکه آموزش‌های مبتنی بر سواد رسانه مهارت‌های تفکر انتقادی را توسعه می‌دهد،با نفوذ منفی رسانه ها مبارزه می کند، تعصبات را از بین می‌برد و مسیر بهره مندی مخاطب از ظرفیت‌های مثبت و موثر رسانه‌های جمعی را فراهم می سازد.

توانمندسازی و آموزش مداوم و مرحله‌ای یک اصل مهم در سواد رسانه ای است و این آموزش فقط به یک دوره و همایش و کتاب درسی کفایت نمی کند، از کودک تا بزرگسال از دانش آموز تا دانشجو از خانواده تا جامعه همه و همه باید به سواد رسانه ای مجهز شوند.

در سواد رسانه‌ای صحبت از این است که مردم آنقدر مهارت پیدا کنند تا بین پیام و فرستندگان آن‌ها در رسانه که به عنوان یک اتاق فکر به جریان سازی فردی، فرهنگی و اجتماعی کمک می‌کنند تفکیک قائل شوند و به شکل عقلانی و آگاهانه عمل کنند.

برای تحقق این دیدگاه نمی‌توان با مدلی تک وجهی یا رویکردی مقطعی وارد میدان شد و انتظار داشت تا نتیجه اثرگذار و ماندگار حاصل شود زیرا سواد رسانه حد و مرزی ندارد و باید پیوسته و مداوم تبیین و تمرین شود.

رسانه‌ها در عصر حاضر صرفا ابزار نیستند، بلکه می‌توانند فضا ، محیط و ساختار زندگی ما را تشکیل بدهند زیرا رسانه‌ها امروز در امتدادوجود ما هستند یعنی در امتداد چشم‌ها ، گوش‌ها ، دست‌های ما و حتی در امتداد حس لامسه، بویایی و چشایی ما به طور کلی در امتداد وجود ما قرار گرفته اند.

پس می‌توان گفت فضای سایبری به فضای واقعی تبدیل شده است و هر گونه بی توجهی به این گستردگی و پیچیدگی آثار زیان باری به همراه دارد که حتی می تواند فرصت‌های موجود در این بستر را به تهدید تبدیل کند.

این میزان گستردگی و ضرورت  از نیاز به اقدامی حکایت می‌کند که از عهده یک فرد و یا دستگاه اجرایی و نظارتی خارج است و باید در قالب نهضتی فراگیر آن هم با تکیه بر میدان داری نیروهای متخصص و جهت دهی جریان‌های رسانه ای توسط کارشناسان مرتبط شکل گرفته و تبلور یابد./