قصه حیاتی یزد

آب منشا حیات و سرآغاز زندگی همه موجودات در کره زمین است که شاید فکر کردن به وجود داشتن آن سخت نباشد اما قطعا فکرکردن به نبود آن مسئله‌های سخت و بیشماری را پیش روی ما قرار می‌دهد که به آسانی نمی‌توان از ابعاد مختلف آن عبور کرد.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر که تحولات مثبت و منفی بسیاری در جهان به همراه دارد مسئله آب است و کشور ما به ویژه کویر مرکزی نیز از این قاعده جدا نیست و علاوه بر دغدغه‌های آینده در شرایط فعلی هم با ابعاد مختلف این موضوع دست و پنجه نرم می‌کند.
دلایل زیادی برای رخ دادن این مسئله وجود دارد که برخی به شرایط آب و هوایی و اقلیمی مرتبط بوده و برخی به دلیل سیاست‌گذاری غلط، سو مدیریت و مصرف بی رویه در این زمینه اتفاق افتاده است که خشکسالی‌های پی در پی از یک سو و عدم رعایت استانداردها در کشاورزی و بخش‌های صنعتی وحتی مصارف شهری از سوی دیگر باعث شده‌اند امروز کویر مرکزی ایران به ویژه شهر میراث جهانی یزد مسئله آب را در ردیف اولویت‌های خود برای حل و فصل قرار دهد و سخن مقام معظم رهبری ( مدظله العالی ) در سفر به یزد که «من می دانم مسئله مهم استان یزد آب است» نیز اهمیت این دغدغه مردمی را دو چندان می‌سازد.

کویر تشنه بماند،یزد باقی نمی‌ماند

در حال حاضر یزد به دلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های پی درپی، کاهش حجم بارندگی،توسعه نامتوازن صنایع، کشاورزی سنتی و عدم توجه به مسائل آمایش سرزمین که ریشه در ادوار مختلف از حیات و توسعه این استان در دامان کویر دارد با موضوعاتی از جمله افت چشمگیر سطح سفره‌های زیرزمینی،فرونشست زمین، بیابان زایی،کاهش کیفیت منابع آبی موجود، خشک شدن قنات‌ها و مسائلی از این جنس که در کنار هم بحران آب را رقم می زنند روبه به رو شده است.

و اما آیا می‌توان این مسائل را به حال خود رها کرد و با اندک بارندگی سطحی امید داشت این پینه کهنه و چندساله نشسته بر پیشانی کویر یک شبه درمان شود و مردمان یزد برای ادامه زندگی و پایداری حیات خطر کم آبی را پشت سر بگذارند آن هم در شرایطی که نیمی از روستاهای استان با تنش آبی روبه رو هستند و به گفته مسئولان امر بیش از ۳۰۰ روستا با تانکر آب رسانی می‌شوند و یا وضعیت دسترسی به آب در این روستاها از پایداری برخوردار نیست.

در همین لحظه که این مطلب را می‌خوانید فصل مشترک مطالبات یک میلیون و ۲۰۰ هزار یزدی و یکی از زیرساخت‌های مهم برای ادامه مسیر و توسعه یزد آب است که پیش روی این دغدغه مهم، دولت نسخه اجرای خط دوم انتقال آب به یزد را قرار داده است اما تامین اعتبار اجرای این پروژه هرگز در بودجه دولتی جای نمی‌گیرد و راه دیگری باید جست که فعال‌سازی ظرفیت معادن در این مسیر طرح و از سوی مسئولان امر در حال پیگیری است.

نگاه چند ضلعی، پشتوانه ملی، همراهی مردمی و عملکرد استانی

برای انجام مدیریت کلان و حل مسئله آب نیاز به نگاه چند ضلعی برای جراحی در رفتار ، عملکرد، چیدمان و جانمایی اصولی و اصلاح وضعیت صنایع و مصارف در بخش کشاورزی و خانگی داریم و این تنها گام اول و زیربنایی ماجرا است.

آموزش و فرهنگ‌سازی مدیریت مصرف و استفاده از ظرفیت‌های دانش بنیان برای عملیاتی سازی ایده‌های کاهش مصرف آب نیز وجه دیگر این موضوع است که باید در نقشه راه حل مسئله آب مورد توجه قرار گرفته و ظرفیت‌های مختلف آن فعال شوند.

در حل مسئله آب و اجرای پروژه‌های مرتبط با انتقال آب نمی‌توان از اقدامات جزیره‌ای و یا مجموعه‌ای در قالب خاص انتظار نتیجه کارآمد داشت و تنها نگاه پازلی و یکپارچه برای انتقال آب و بهبود و یا حل این مسئله از روش‌های‌دیگر که متشکل از منافع مردم ، طبیعت و محیط زیست و تنها مبتنی بر نگاه کارشناسی باشد اثربخش خواهد بود و چرا که در این میدان نگاه فردی، مصلحت‌های سیاسی و تصمیم‌های مدیریتی تک بعدی راه به جایی نمی‌برد.

بر این اساس تنها تجمیع توانمندی‌ها در یک مدل واحد و در اقداماتی مداوم و بدون وقفه می‌تواند قطعات پازل حل مسئله آب را در سایه همدلی و ظرفیت سازی کنار یکدیگر قرار داده و در نهایت تصویری خوب برای استان یزد خلق کند آن هم تصویری که بر مبنای دانش روز، نگاه تخصصی و تجمیع ظرفیت‌ها پایداری و ماندگاری آب را برای مردمان کویر به همراه داشته باشد.