هنربیان در کلام دولتمردان

هنر بیان از مهم ترین لازمه های مهارت برای داشتن یک گفت و گوی موفق و رضایت بخش است و در دنیای امروز که از آن به عنوان عصر ارتباطات یاد می شود مهارت سخن گفتن، شیرینی کلام و روابط عمومی موثر یک ضرورت مهم تلقی می شود.

در ارتباطات اجتماعی،بسیاری از مشاغل، گفتگوی مستقیم و غیر مستقیم با دیگران به ویژه برای دولتمردان و تمام فعالان اجتماعی که همواره تریبون یک دیدگاه و رویکرد برای سخن گفتن محسوب می شوند بسیار دارای اهمیت و تاثیر گذار است.

مشغول انجام پژوهشی در این زمینه با بررسی ویژگی های مختلف اخلاقی و رفتاری زنان و مردان در جایگاه های مختلف با رویکرد ارزش های اسلامی بودم،مراکز متعدد، کتابخانه ها و دیدار با صاحبنظران تاثیرگذار مرا با دیدگاهی ارزشمند از یکی از علمای بزرگ یزد روبرو ساخت و این گزارش را به رشته تحریر درآورد.

زمانی برای ملاقات از قبل با دفتر ایشان هماهنگ شده بود، صبحی بهاری،درختان سر بر هم آورده، بوی شمعدانی هاو هنر معماری میزبانانی بی نظیر قبل از یک گفتگوی جذاب هستند که همگی در ورودی باغ دولت آباد به زمزمه طبیعت نشسته اند.

لحظاتی باید منتظر می ماندم تا فردی که داخل اتاق است بیرون بیاید و زمان در نظرگرفته شد فرا برسد، تصویری از حجت الاسلام و المسلمین حاج میرزا محمّدعلی معزّالدینی زینت بخش فضا بود و قاب دیگری یاد سومین شهید محراب آیت الله صدوقی را به ذکر صلوات آمیخته می کرد.

وارد اتاق ملاقات شدم،کتابخانه ای پر از تاریخ،انسان شناسی، واژگان معنادار حقیقت و تفاسیری از اسلام و ایران بر همه چیز غالب بود، انگار بزرگان زیادی در این اتاق هم کلام شده اند،نزدیک تر که شدم با آرامش و وارستگی مثال زدنی در منظری سراسر سفیدی و خلوص  آن طرف میز نشستم و روبه رو شدم با راهنمایی درست شبیه همان تصویر ورودی اتاق.یادداشت ها و مقالاتی که تا آن روز به دست آمده بود را بر زمین گذاشتم و سخن آغاز شد.

مخاطب شناسی پشتوانه ارتباط موثر

برای بررسی نگاه اسلامی نسبت به این موضوع آیاتی راهنما از قرآن کریم و تفسیر هدایت به عنوان اساس کار توسط این بزرگوار پیشنهاد شده بود، پس از ارائه گزارشی از نتایج حاصل شده تا به امروز،سوالاتم را یکی یکی می پرسم، لحظه ای تعمق می کند و جوابی که معادله های این پژوهش را در مسیر حل شدن قرار می دهد جاری می شود.

حجت الاسلام محمدحسن معزالدینی امام جمعه موقت یزد و از اساتید گرانقدر مطالعات فرهنگی و اسلامی است و محورهای کلیدی را برای یافتن آیاتی از قرآن با این موضوع معرفی می کند.

آیات و مطالعات در گام های اولیه پاسخ به  سوال این تحقیق را به اینجا رسانده است که مخاطب شناسی بزرگترین پشتوانه برای ارتباط موثر است و بیان باید به گونه ای باشد که بر اساس شناخت جامع و کامل بتواند مطابق نیازهای روز پاسخگوی سوالات و شبهات مخاطبین بوده و تاثیرگذاری مطلوب در اندیشه، احساس و رفتار طرف مخاطب ایجاد کند.

در آیه ۲۱ سوره مبارکه احزاب چنین آمده است:مسلما برای شما در زندگی رسول خدا (ص) سرمشق نیکویی بود،برای آن ها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می کنند.این آیه زندگی پیامبر اکرم (ص) را به عنوان سرمشق نیکو بیان میکند زیرا پیامبر در سرزمین جهل و نادانی به گونه ای سخن گفت که بر دل های کور،گوش های کر و غفلت زدگان سرگشته تاثیر گذاشت و آنان که از فروغ حکمت بی بهره بودند با کلام خدا و بیان او عمق نگاهشان روشن شد.

تدبر در زندگی پیامبر به عنوان بزرگ ترین پیام آور بشریت بهترین الگو برای دولتمردان و تمام جامعه است زیرا مخاطب شناسی،رسیدن به هنر بیان و اثرگذاری را در گوشه گوشه آن می توان شاهد بود و می طلبد برای دست یابی به این نگاه علمی به مطالعه و الگو پذیری از شخصیت ارزشمند پیامبر پرداخت.

سخن و پرسش و پاسخ در این دیدار ادامه یافت و مباحث جمع بندی و موضوعات با رویی خوش و بیانی اثرگذار که حب قرآن را در دل بیشتر و بیشتر می کند در مسیر نتیجه بخشی این مطالعه قرار گرفت و اما در پایان وقت ملاقات بود که  کتاب  ” گذری و نظری بر خاطرات زندگی حجت الاسلام و المسلمین حاج میرزا محمّدعلی معزّالدینی ”  از سوی یادگار پر قدر ایشان هدیه شد و مطالعه این کتاب مرا بر این داشت این گزارش را بنوسیم.

سحر بیان و شیرینی گفتار

قسمتی از کتاب به همین عنوان یعنی ” سحر بیان و شیرینی گرفتار” خود راهنمایی شد برای تکمیل پژوهش و اما هنر بیان و جذب مخاطب موضوعی که لازمه اثر گذاری هر فرد به ویژه دولتمردانی که در ساختار اجرایی و اجتماعی بیشترین ارتباط را با مردم دارند و باید مخاطبان خود را به خوبی بشناسند و به دور از دروغ، تهمت و وعده نگاری به بیان حقیقت های اثر گذار و برقرای ارتباط مردمی دوسویه بپردازند.

اما آنچه در خاطرات زنده یاد حاج میرزا محمّدعلی معزّالدینی آمده است:

سحر بیان و شیرینی گفتار، نعمتی است الهی.کسانی که از این نعمت خدایی برخوردارند.در امور زندگی خود به پیشرفت های شایانی دست می یابند.من خود، از سحر بیان و جذابیت کلام افراد مختلف، خاطره هایی دارم ، که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می کنم.

آقا غلامحسین مازار را پسری بود که از ناحیه پا ناراحتی داشت، مردی فاضل و خوش بیان و نزدیک مسجد حظیره خیاطی داشت.روزی از روزها که از در مغازه اش می گذشتم،پیش رفته و سلام کردم.فرمود: بنشینید.دعوتش را پذیرفتم،از وضع کار و بارش پرسیدم.آیا خیاطی درآمدی دارد یا نه؟خندید و گفت:

” مردانه دوختیم و کس از ما نمی خرد                  رورو، زنانه دوز که مردانه می خرند “

آقای واصل با حسن آقای ما هم دوست بود.سومین پسر از فرزندان من، حسن آقا نام دارد و جوانی است بسیار شایسته و لایق.البته اکنون جزء حجج اسلام و مبلغین بنام است.آن زمان دبستان می رفت، حدوداکلاس سوم یا چهارم بود، ولی خوش استعداد و خوش بیان و خوش اخلاق، به گونه ای که همه او را دوست می داشتند.

گاهی در رفت و یا برگشت از مدرسه، آقای واصل ایشان را صدا می زد.چون لطف خاصی نسبت به وی داشت، بعد از سلام و علیک، می فرمودند: حسن آقا!چه خبر؟حسن آقا می گفت” هیچ! آقای واصل می فرمود:

” گر نباشد بیش، کم هم کافی است                      هیچ هیچ هیچ، بی انصافی است”

در واقع از لحاظ لطف و عنایتی که به ایشان داشت، مایل بود حسن آقا اجتماعی باشد و می خواست به او بفهماند که انسان باید از وضع شهر و محله و مدرسه خود، اعم از وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی آگاهی کامل داشته باشد.

افراد معمولی، از همه جا بی خبرند و لذا هر بادی بوزد، همراهند،چون درک درست ندارند.این که رسول اکرم (ع) فرمود: پیرو ما باید دقیق و فَتن  و فکور و زیرک باشد به همین منظور بوده است.

ویژه نامه شرق/خرداد ۹۶