ارتباطات مجازی شمشیر دو لبۀ فرصت و تهدید

حوزه علم و فناوری و از جمله فناوری های موجود در فضای مجازی، با سرعتی شگفت انگیز در حال پیشرفت است. بکارگیری این فناوری ها با توجه به آثار مختلف مانند آثار اجتماعی و فردی که ایجاد می کنند، نیازمند فراهم آوردن آمادگی است. ورود بی مهابا به این فضا خسارات جبران ناپذیری را به […]

حوزه علم و فناوری و از جمله فناوری های موجود در فضای مجازی، با سرعتی شگفت انگیز در حال پیشرفت است. بکارگیری این فناوری ها با توجه به آثار مختلف مانند آثار اجتماعی و فردی که ایجاد می کنند، نیازمند فراهم آوردن آمادگی است. ورود بی مهابا به این فضا خسارات جبران ناپذیری را به وجود می آورد که نمونه های متعدد آن در زندگی روزمره مردم قابل مشاهده است. ایجاد همزمانی بین پیشرفت در فناوری و قابلیت بکارگیری محصولات آن نیازمند برنامه ریزی است.

فن آوری های نوین و پیشرفت های بشری همواره ارمغان آور رفاه برای جوامع بوده که البته درمقابل آن آسیب هایی را نیز به همراه داشته است. امروزه فضای سایبری روز به روز در حال گسترش و پیشرفت است و این پیشرفت به گونه ای بوده که می توان ردپای آن را در زندگی روزمره افراد عادی جامعه، در مدیریت کلان دولت ها، در برنامه ریزی های مهم و استراتژیک و یا حتی در بازی کودکان مشاهده کرد.

معمولا زمانی که صحبت از اینترنت، فضای سایبری و مجازی می شود، ذهن بسیاری از مردم به سمت سایت و صفحات وب معطوف می شود و این در حالی است که این فضا تنها به صفحات سایت ها ختم نمی شود و در بسیاری از ابعاد حضور دارد، برخی از مهمترین این ابعاد عبارتند از: وب سایت ها، وبلاگ ها، اتاق های گفتگو (چت روم ها)، شبکه های اجتماعی مجازی، بانک های اطلاعاتی دیجیتال، بازی های آنلاین و آموزشگاه های الکترونیک.

فضای مجازی در هر تعبیری و با هر تعریفی، قلمرویی وسیع، بدیع و بکر است که برای ساکنان خود امکانات، آزادی ها، فرصت ها، دلهره ها، آسیب ها و محدودیت های نوینی را به همراه دارد و به تعبیری این فضا همانند هر مقوله ی دیگری که در عالمِ واقع وجود دارد، باید از منظر تهدید و فرصت، همانند دو روی یک سکه دیده شود. رویی که ناظر به فرصت ها و نقاط قوت آن بوده و روی دیگر که ناظر به تهدیدهای این فضا خواهد بود.

فرا مکان و فرازمان بودن اینترنت و در دسترس بودن آن، موجب شکل گیری شیوه جدیدی از تعاملات اجتماعی نسبت به گذشته شد و تغییراتی شگرف در سبک زندگی، تعاملات اجتماعی و حتی مشارکت سیاسی و نحوه آن به وجود آورد تا جایی که امروزه اینترنت بیشترین نقش را در اطلاع رسانی و تبلیغات برای عموم دارد و به عنوان اصلی ترین کانال ارتباطی محسوب می شود.

برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می شود :
"بیا با هم حرف بزنیم " برگزیده نخستین جشنواره عدلیه و رسانه استان یزد

در سال های اخیر شبکه های اجتماعی به عنوان بزرگترین دستاورد اینترنت و فضای مجازی به دلایل مختلف از جمله نامحدود بودن ارتباطات، بی هویت بودن، آزادی بسیار زیاد، بی مکانی و بی زمانی کاربران و … با اقبال عمومی مواجه شده و هرکدام به تناسب اهداف خود، فعالیت هایشان را گسترش داده اند.

اینترنت و شبکه های اجتماعی مانند بسیاری از پدیده های دیگر دارای پیامدهای مثبت و منفی می باشد که با برنامه ریزی و بالا بردن سطح آگاهی عمومی می توان از آثار و دستاوردهای مثبت آن بهره گرفت و پیامدهای منفی را به حداقل رساند.

از جمله مواردی که می‌توان از آن ها به عنوان فرصت‌ و به تعبیری، نقاط قوت استفاده از فضای مجازی نام برد عبارتند از:

۱ – عمومی بودن فضای مجازی که به هر فردی در هر نقطه از جهان امکان میدهد از طریق این فناوری به آسان ترین وجه، جدیدترین اطلاعات مورد علاقه خود را بدست آورد و مرزهای جغرافیایی یا سیاسی تا‌کنون نتوانسته جلوی استفاده از فضای مجازی و گسترش روزافزون آن را بگیرد.

۲ – کاهش هزینه‌های اقتصادی، اجتماعی و …با استفاده از امکانات موجود در فضای مجازی، که در بسیاری از روابط اقتصادی و اجتماعی دیگر نیازی به مراجعه‌ی حضوری برای خرید کالا یا خدمات نیست و طبیعی است که این امر باعث کاهش قابل توجهی از هزینه‌های اقتصادی می‌شود. کاهش رفت‌ و آمدهای غیر ضروری درون‌ شهری و در نتیجه کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی هوا. همچنین کاهش مصرف کاغذ و هزینه‌های چاپ و نشر و سایر هزینه ها با استفاده از امکانات موجود در فضای مجازی

۳ – دستیابی آسان به آخرین اطلاعات تخصصی در زمینه های مختلف اعتقادی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و … که در سطح جهان بصورت مقاله، کتاب، نرم افزار و … در سطح جهان منتشر شده و می شود.

۴ – تبادل اطلاعات و تاملی بودن روابط و ارتباطات در فضای مجازی بدون محدویت‌های حاکم بر دیگر رسانه‌ها که معمولا در آن ها عده ای گوینده و نویسنده هستند و جمع دیگری صرفا شنونده و خواننده

۵ – جذابیت و تنوع در فضای مجازی و مخاطب محور بودن اغلب داده ها در آن، بطوریکه امکان نظر‌سنجی و ارزیابی در این فضا برقرار و به روزتر است و این توانایی را به داده‌پردازان می‌دهد که از آخرین خواسته‌های مخاطبان خود مطلع گردند که این امر در کنار تنوع و جذابیت فضای سایبری تأثیر بسزایی در جذب مخاطب دارد.

برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می شود :
روابط عمومی و تسهیل ارتباطات مردمی

۶ – گسترش عدالت رسانه‌ای: در گذشته فقط افراد خاصی آن هم در شهرهای بزرگ می‌توانستند به مطبوعات و نشریات دسترسی داشته و از اخبار روز و رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و … مطلع شوند و حال آنکه با وجود فضای مجازی و فناوری‌های گوناگون اطلاعاتی و ارتباطاتی، تمام افراد حتی در دورترین نقاط نیز می‌توانند به شکل برابر، از این اطلاعات مطلع و از آن بهره برداری کنند.

۷ – گسترش تعاملات و تبادل نظرها با سرعت بسیار بالا در فضای مجازی و بخصوص در «شبکه‌های اجتماعی» که این امکان را فراهم می سازد که افراد به تبادل آراء و افکار بپردازند و…

این موارد و مزایای احتمالی دیگر فضای سایبری، باعث گرایش هرچه بیشتر افراد به حضور در فضای مجازی شده و فراگیری آن را بشدت افزایش داده است.در عین حال ذکر این نکته ضروری است که نگاه تک بعدی به هر وسیله و دستاورد بشری، چه مثبت باشد و چه منفی، باعث دوری انسان از حقیقت آن موضوع می شود و موضوع اینترنت و فضای مجازی از این امر مستثنی نیست.

خلاصه اینکه تکنولوژی‌های جدید ارتباطی و به خصوص فضای مجازی، در عین اینکه کاربرد های مثبت داشته و مخاطب را از رخدادها و وقایع مطلع نمایند، محدودیت‌ها و امکاناتی را در خود دارند که کاربر را به خود وابسته کرده و امکان تحلیل را از وی سلب می نمایند به این معنی که مخاطب این رسانه‌ها، دانستن را مقدم بر تحلیل کردن می‌داند و این نخستین قدم برای از بین رفتن تفکر انتقادی و نقاد در جامعه‌ است.

به نظر می رسد تا زمانی که مسئولین فرهنگی و دست اندرکاران تعلیم و تربیت کشور، اعتقاد و باور راسخی به جنگ نرم رسانه ای دشمن که با سوء استفاده از ابزارهای متنوع اتفاق می افتد نداشته باشند، نمی توان افق روشنی در این رابطه متصور بود

برگرفته از گرداب/ش

(Visited 32 times, 1 visits today)